Ο σταθερός τρόπος που επεξεργαζόμαστε και μεταφράζουμε τα μηνύματα που λαμβάνουμε από τους άλλους, τον κόσμο και τον εαυτό μας σε σχέση με τον εαυτό μας , είναι καθοριστικός για την αυτοεκτίμηση μας. Η χαμηλή αυτοεκτίμηση είναι η πηγή ποικίλων δυσκολιών, έχει αντίκτυπο σε όλες τις εκφάνσεις της προσωπικής ζωής ενός ατόμου, προκαλώντας αρνητικές επιπτώσεις στα συναισθήματα, στη συμπεριφορά και στις σχέσεις με τους άλλους.
Ενδεικτικά, ένας άνθρωπος που δεν εκτιμά, δεν πιστεύει και δεν αγαπά τον εαυτό του, εστιάζει στη γνώμη τον άλλων, δίνοντας ιδιαίτερη βαρύτητα στα λεγόμενα τους, όσον αφορά στην άποψη τους για εκείνον, θεωρώντας τα αντικειμενικά, αληθή και δίχως την παραμικρή αμφισβήτηση. Επομένως, παρουσιάζει ιδιαίτερη ευαισθησία στην αρνητική κριτική των τρίτων, φοβούμενος πως δεν μπορεί να την διαχειριστεί και εξ΄ αιτίας αυτού, την αποφεύγει, περιορίζοντας πολύ τον εαυτό του.
Αυτό μεταφράζεται σε αίσθημα ανασφάλειας και κατωτερότητας. Ένα άτομο που αισθάνεται κατά αυτόν τον τρόπο, δεν εμπιστεύεται τη γνώμη του, φοβάται να εκφράσει και να υποστηρίξει τα πιστεύω του και δεν πιστεύει στις δυνατότητες του. Έχει την τάση να συγκρίνει τον εαυτό του με τους άλλους, που πάντα υπερτερούν σε σχέση με αυτόν. Δεν τολμάει να κάνει νέα ξεκινήματα, να δοκιμάσει κάτι καινούργιο, φοβούμενο την αποτυχία, την έντονη αυτοκριτική και τα αρνητικά συναισθήματα από τα οποία θα κατακλυστεί. Με αποτέλεσμα να παραμένει στα ήδη γνωστά για αυτόν, τα οικεία, που ξέρει πώς να ενεργεί μέσα σε αυτά και να τα διαχειρίζεται, ακόμα και αν αυτά που του είναι γνώριμα, τον κρατάνε στην αφάνεια, τον περιορίζουν, τον κάνουν να φαίνεται πιο λίγος από ότι είναι στην πραγματικότητα και τον δυσαρεστούν.
Μία άλλη ανάγκη που έχει ένας άνθρωπος με χαμηλή αυτοεκτίμηση, είναι να αποζητά την έγκριση από τους άλλους για να νιώσει καλά με τον εαυτό του, μία ανάγκη που είναι παγίδα, διότι εξαρτάται απόλυτα από την καλή εικόνα που θα έχουν οι άλλοι για εκείνον και παράλληλα, ποτέ δεν του καλύπτεται, διότι αυτοπεριορίζεται, μη δείχνοντας στους άλλους αυτό που αξίζει πραγματικά.
Όλα τα παραπάνω μπορούν να πάρουν και την αντίθετη μορφή. Με άλλα λόγια, ένας άνθρωπός που νιώθει και σκέφτεται όλα τα παραπάνω για τον εαυτό του, παρουσιάζει την αντίθετη εικόνα στους άλλους, από αυτό που ειλικρινά πιστεύει για τον εαυτό του, δείχνοντας προς τα έξω ότι είναι πολύ καλός και άξιος, περιαυτολογώντας και ίσως μερικές φορές, προβάλλοντας υπερβολικά τον εαυτό του. Ο σκοπός της παρουσίασης αυτού του «ψεύτικου» εαυτού, είναι να πείσει τους άλλους, για αυτό που θα ήθελε να είναι, κερδίζοντας τους και πείθοντας τους πως δεν διαφέρει από αυτούς, κάθε άλλο υπερτερεί.
Η ουσία της αυτοεκτίμησης για τον κάθε άνθρωπο ξεχωριστά, είναι να κατανοήσει και να πιστέψει, πως αξίζει σαν άτομο για αυτό που είναι, με τα θετικά και αρνητικά του χαρακτηριστικά. Ο κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός και αυτό είναι που τον κάνει ξεχωριστό. Χρειάζεται να αγαπήσει και να σεβαστεί την μοναδικότητα του, να προσπαθήσει για ό, τι πιστεύει, πως θα τον κάνει καλύτερο σαν άνθρωπο, επειδή όμως, το διάλεξε ο ίδιος και όχι για να μοιάσει στους άλλους ή επειδή του το επέβαλε κάποιος.Εκτιμώντας κάποιος τον εαυτό του, απεγκλωβίζεται από τα σφιχτά όρια που επέβαλε ο ίδιος στη ζωή του, προσπαθεί και ζει δημιουργώντας νέες εμπειρίες, δοκιμάζοντας νέες συμπεριφορές.
Υψηλή αυτοεκτίμηση έχει κάποιος που ζει τη ζωή του, δίχως να κρύβεται από τον ίδιο του το εαυτό, ξέροντας να κρατάει τις προσωπικές του ισορροπίες, που μπορεί να δέχεται την επιτυχία και την αποτυχία, ως ένα αναπόσπαστο κομμάτι στη συνέχεια της ζωής του, που τον εξελίσσουν σαν άνθρωπο. Ας μην διστάσει λοιπόν, κάποιος να ζητήσει τη βοήθεια του ειδικού, για να τον βοηθήσει να διεκδικήσει και να προσπαθήσει για τη ζωή που θέλει να έχει.